Συνηθίζεται, όταν πρόκειται για την επέτειο ενός album, να εστιάζει κανείς στην επιρροή που άσκησε, πόσο μάλλον ενός album όπως το Mandylion των The Gathering που είναι, χωρίς περιστροφές, blueprint: ένα μουσικό υπόδειγμα, χωρίς το οποίο θα ήταν αδύνατον να φανταστεί κανείς την εκρηκτική άνθιση του ατμοσφαιρικού ήχου και των αντίστοιχων gothic, symphonic και progressive rock και metal συγκροτημάτων που ακολούθησαν από τη δεκαετία του 90 μέχρι σήμερα.
Για τη διαχρονική επικαιρότητα του Mandylion, ωστόσο, υπάρχουν περισσότεροι λόγοι. Πρόκειται για τη σημαντικότερη δημιουργία της πρώτης περιόδου των The Gathering, με πυλώνες τα φωνητικά της Anneke van Giersbergen, τις lead και rhythm κιθάρες των René Rutten και Jelmer Wiersm αντίστοιχα, τα πλήκτρα του Frank Boeijen, και τη rhythm section των Hans Rutten στα ντραμς και Hugo Prinsen Geerligs στο μπάσο. Ηχογραφήθηκε τον Ιούνιο του 1995 και κυκλοφόρησε στις 22 Αυγούστου του ίδιου χρόνου – και φυσικά, τα τριάντα, αισίως, χρόνια που μεσολαβούν μέχρι σήμερα, σχεδόν ένα τρίτο του αιώνα, θα αρκούσαν για να ξεχαστεί οποιαδήποτε μουσική.
Αυτή όμως δεν είναι οποιαδήποτε μουσική.
Θα ήταν αδύνατο να μην ξεκινήσουμε με το Leaves, εμβληματικό κομμάτι και single από το Mandylion, και, από αυτήν την άποψη, παραδειγματικό της σημασίας του. Μέχρι τότε, το συγκρότημα ήταν αναγνωρισμένο στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής underground metal σκηνής μέσα από τα δύο πρώτα albums του, το Always... του 1992 και το Almost a Dance του 1993, τα οποία έμοιαζαν ως προς τον death / doom μουσικό τους προσανατολισμό αλλά διέφεραν ως προς τους τραγουδιστές, με το δεύτερο να δοκιμάζει επιπλέον ένα σχήμα με μοιρασμένα ανδρικά και γυναικεία φωνητικά.
H πολύπλευρη ανάπτυξη της πρωτοπόρου σκηνής του underground metal αποτελεί μια απο τις σημαντικότερες μουσικές εξελίξεις εκείνης της δεκαετίας, και σε αυτό το πλαίσιο πειραματισμού και αναζήτησης υπήρχαν φυσικά και άλλα gothic και doom metal συγκροτήματα που είχαν στραφεί σε γυναικεία φωνητικά. Αρχικά αυτό συνέβαινε κατ’ εξαίρεση ή συμπληρωματικά, ως μελωδική προσθήκη στην ένταση του ήχου συγκροτημάτων που είχαν κατά βάση ανδρικά growls φωνητικά. Η δυναμική της ανάπτυξης της σκηνής ωστόσο δεν θα αργούσε να αναδείξει τον πρωταρχικό ρόλο των γυναικείων φωνητικών ως φορέα έντασης, είτε ως καθαρά είτε ως growls, όπως καθολικά πλέον συμβαίνει σήμερα.
Το Mandylion αποτελεί σημείο καμπής: ήταν η πρώτη κυκλοφορία των The Gathering με την Anneke van Giersbergen να αναλαμβάνει όλα τα φωνητικά και τους στίχους, ενώ οι συνθέσεις αποδίδονταν από κοινού σε όλα τα μέλη του συγκροτήματος, πράγμα χαρακτηριστικό του συλλογικού του χαρακτήρα. Αναμφίβολα η φωνή της Anneke ήταν καταλύτης – με την εντυπωσιακή δύναμη, τον όγκο και το εύρος της, τη ζεστασιά του τόνου της και το βιμπράτο που έφερε από το ξεκίνημά της στην jazz – ήταν όμως επίσης σημαντικό ότι το Mandylion βρισκόταν απέναντι από τον έμφυλα αναγωγικό και πολιτικά προβληματικό όρο female fronted που χρησιμοποιεί το μουσικό μάρκετινγκ. Με άλλα λόγια, τα φωνητικά της Anneke είχαν και έχουν μέχρι σήμερα σημασία όχι ως γυναικεία με τη στερεοτυπική έννοια, αλλά ως μουσικά καθηλωτικά, τεχνικά άρτια και αρμονικά ενταγμένα στο ηχητικό τοπίο του album ανεξάρτητα από το φύλο του φορέα τους.
Αυτός είναι ο λόγος που το Mandylion αποτελεί θεμέλιο: άλλαξε τους όρους πρόσληψης και αξιολόγησης του ατμοσφαιρικού ήχου. Διακρίνεται από την οργανική συνάρθρωση ανάμεσα στα φωνητικά και τα όργανα, με την εκφραστική δύναμη της Anneke να απογειώνει την ένταση αλλά και να υπογραμμίζει τις μελωδίες, κάποιες φορές υποστηρίζοντας τα πανίσχυρα riff κι άλλες φορές σε αντίστιξη μαζί τους, με αποτέλεσμα μια ριζοσπαστική μουσική δυναμική. Το album παραμένει ακρογωνιαίος λίθος του gothic metal και του ατμοσφαιρικού ήχου συνολικά, με τα δύο μέρη του In Motion να αποτελούν χαρακτηριστικά παραδείγματα – θα ακούσουμε το πρώτο στην studio εκτέλεση από το Mandylion, και το δεύτερο στη live ημιακουστική εκτέλεση από το album Sleepy Buildings του 2004.
Το Mandylion αποτελεί ταυτόχρονα συμβολή στην ανάπτυξη του ευρωπαϊκού progressive ήχου, ο οποίος είναι κύρια μουσική φλέβα του συγκροτήματος και όχημα εξέλιξής του μέχρι σήμερα. Οι συνθετικές και ερμηνευτικές αρετές των The Gathering βρίσκουν τον απαραίτητο εκφραστικό τους χώρο στις μεγαλύτερες των έξι λεπτών διάρκειες που χαρακτηρίζουν την πλειοψηφία των κομματιών του Mandylion – ανάμεσά τους, ωστόσο, ξεχωρίζει το Sand and Mercury, το οποίο καταργεί τη δομή στροφών και ρεφρέν για να αναδείξει τα ευρηματικά χαρακτηριστικά μιας κατά βάση ορχηστρικής προσέγγισης. Εδώ, με άλλα λόγια, θα συναντήσουμε τη μουσική ρίζα κομβικών μεταγενέστερων κομματιών, από τη μετάβαση στο progressive rock που πρεσβεύει το Travel μέχρι τον πειραματικό χαρακτήρα του Black Light District, αλλά και τον ανανεωτικό ήχο της νεότερης περιόδου που σηματοδότησε το Heroes for Ghosts.
Το Sand and Mercury, όμως, νοηματοδοτεί την έννοια του progressive όχι μόνο μουσικά αλλά και εννοιολογικά. Το θεματικό αντικείμενό του δεν είναι φυσικά άγνωστο στο πεδίο του gothic metal, η προσέγγιση του συγκροτήματος όμως σε αυτό είναι πρωτότυπη: οι στίχοι που αποδίδουν την επιθυμία ενός ετοιμοθάνατου ασθενούς να μη μείνει μόνος στο τέλος της ζωής του συμπληρώνονται από ένα ηχητικό απόσπασμα όπου ο J. R. R. Tolkien διαβάζει ένα χαρακτηριστικό σημείο από το βιβλίο της Simone de Beauvoir A Very Easy Death του 1964, το οποίο αναφέρεται στις τελευταίες έξι εβδομάδες της ζωής της μητέρας της.
Πρόκειται για έναν υπαρξιακό στοχασμό πάνω στην αγάπη, την απώλεια και το πένθος. «Δεν πεθαίνεις επειδή γεννήθηκες, ούτε επειδή έζησες, ούτε από γηρατειά – πεθαίνεις από κάτι […] Καρκίνος, θρόμβωση, πνευμονία: είναι τόσο βίαια και απρόβλεπτα όσο μια μηχανή που σταματάει στη μέση του ουρανού», έγραφε η Simone de Beauvoir, αποδομώντας κατά αυτόν τον τρόπο την απροβλημάτιστη σύνδεση ηλικίας και θανάτου, δηλαδή το κυνικό κλισέ ότι όταν κανείς γερνάει οδηγείται με υποτίθεται φυσικό τρόπο στο τέλος της ζωής.
«Δεν υπάρχει φυσικός θάνατος, τίποτα από όσα συμβαίνουν στον άνθρωπο δεν είναι ποτέ φυσικά, καθώς η παρουσία του αμφισβητεί τον κόσμο. Όλοι άνθρωποι πρέπει να πεθάνουν αλλά για τον καθένα ο θάνατός του είναι ένα ατύχημα, και ακόμα κι αν το γνωρίζει και συναινεί, είναι μια αδικαιολόγητη παραβίαση»: αυτό είναι το σημείο του βιβλίου που διαβάζει ο Tolkien, σε ντοκιμαντέρ του BBC το 1968, προσδιορίζοντάς το ως κλειδί για τη δημιουργία του Άρχοντα των Δακτυλιδιών.
Ως το album που καθιέρωσε το συγκρότημα στη σύγχρονη μουσική σκηνή, αλλά και στις καρδιές μας, τo Mandylion περιλαμβάνει μερικά από τα πιο δημοφιλή και πλέον κλασσικά τραγούδια των The Gathering, μέσω των οποίων, άλλωστε, πολλ@ από εμάς ήρθαμε για πρώτη φορά σε επαφή μαζί τους, είτε πρόκειται για singles, όπως το Strange Machines, είτε για αγαπημένα deep cuts, όπως το Εleanor. Επιπλέον, η επανέκδοση του album το 2005 περιλάμβανε ακυκλοφόρητα demos, προσφέροντας πρόσβαση στη δημιουργική διαδικασία του συγκροτήματος, αλλά και μια πρώτη εικόνα της μελλοντικής εξέλιξης του ήχου του στην περίπτωση του Third Chance, ενός κομματιού που θα κυκλοφορήσει ολοκληρωμένο στο single Adrenaline Leaves του 1996, και σε διαφορετική εκτέλεση στο album Nighttime Birds του 1997.
Η πρώτη καταγραφή του Third Chance ως demo την περίοδο των ηχογραφήσεων του Mandylion χρησιμοποιεί τους στίχους του Ιn Motion, ενώ ο ήχος του θυμίζει μια πρώιμη εκδοχή του alternative rock χαρακτήρα που θα σηματοδοτήσουν μεταγενέστερα κομμάτια όπως το Liberty Bell και το Rollercoaster. Από αυτήν την άποψη δίνει μια γεύση της διαχρονικής εξέλιξης των The Gathering, η οποία θα υπερβεί τα όρια μεταξύ μουσικών ειδών και θα καταστήσει τους διαχωρισμούς ανάμεσα στο gothic metal και το progressive rock, αλλά και το shoegaze και το trip hop, άνευ νοήματος, δηλώνοντας τη μουσική δυναμική αλλά και την καλλιτεχνική ακεραιότητα ενός συγκροτήματος που δεν επαναπαύθηκε ποτέ στις δάφνες του.
Θα κλείσουμε επιστρέφοντας στην αρχή και το Leaves, σε live εκτέλεση από την επετειακή συναυλία για τα εικοσιπέντε χρόνια του συγκροτήματος το 2014 και το album TG25: Live At Doornroosje που κυκλοφόρησε τον επόμενο χρόνο. Εδώ τραγουδούν μαζί η Anneke van Giersbergen και η Silje Wergeland, η εξίσου σημαντική τραγουδίστρια που την διαδέχτηκε στη νεότερη περίοδο του συγκροτήματος, και επίσης συμμετέχει ο τρομπετίστας Noël Hofman, καθώς την ίδια περίοδο το συγκρότημα πειραματίστηκε ενσωματώνοντας πνευστά στον ήχο του.
Σε αυτήν τη μουσική γιορτή που ενοποιεί όλες τις εποχές των The Gathering δε μπορεί να μην αναφερθεί κανείς και στο κοινό. Σε πολλές συναυλίες φυσικά το ακροατήριο συνηθίζει να τραγουδάει στίχους από τα τραγούδια των αγαπημένων του συγκροτημάτων – στην προκειμένη περίπτωση, δύο δεκαετίες μετά την κυκλοφορία του Leaves, το κοινό τραγουδάει ακόμα και τις νότες του σόλο στην κιθάρα, δείχνοντας, αν μη τι άλλο, ότι η αγάπη, όπως και η αυθεντική μουσική, με ήτα και με όμικρον γιώτα, δεν επηρεάζονται από καμία πάροδο κανενός χρόνου.
Πανέμορφο, ριζοσπαστικό και ακραία επιδραστικό, το Μandylion των Τhe Gathering γιορτάζει την εικοστή πέμπτη του επέτειο (σήμα: Pelican – Sirius, εικόνα: Carsten Drescher, 27.08.2020 @ enfo | radio)
No comments:
Post a Comment