Δε θα ήταν ενδιαφέρον αν είχαν οι ακροατές τη δυνατότητα να κάνουν τις δικές τους ραδιοφωνικές εκπομπές και εμείς οι παραγωγοί γινόμασταν ακροατές τους; Αυτήν την πρόταση αρχίσαμε να συζητάμε με τη φίλη και ακροάτρια Γεωργία – μια πρόταση που στον σκληρό της πυρήνα έχει κάτι πολύ απλό: μια μέρα.
Μια μέρα ακούς ένα τραγούδι που σου αρέσει τόσο πολύ ώστε να θέλεις να ακούσεις κι άλλα τραγούδια αυτού του συγκροτήματος, κι άλλα συγκροτήματα αυτού του ήχου, θα δεις τις σελίδες τους online, θα ακούσεις το υλικό τους, θα διαβάσεις τις συνεντεύξεις τους – τι άλλο να κάνεις; Αφού αγάπησες αυτό το τραγούδι, κι αυτό σε πήρε από το χέρι και σε οδήγησε εκεί. Προφανώς στην πορεία μαθαίνεις κάτι για όλα αυτά, αλλά εκ του αποτελέσματος, δεν είναι αυτό το κίνητρό σου. Το κίνητρό σου είναι η αγάπη για τη μουσική, και ξέρετε τι συνοδεύει την αγάπη: το μοίρασμα, και για αυτό η πορεία που ξεκινάει με ένα τραγούδι που σου άρεσε πολύ δεν είναι ποτέ ατομική. Θα το στείλεις σε φίλους σου, θα συζητήσεις για αυτό, το ίδιο θα κάνουν και εκείνοι και καθώς μοιραζόμαστε αυτά πού αγαπάμε, μαθαίνουμε ο ένας από τον άλλον – δηλαδή συλλογικά.
Τώρα, υπάρχουν και ηλίθιοι, πάντα υπήρχαν και το κίνητρό τους δεν είναι η αγάπη για τη μουσική αλλά η εξουσία. Θέλουν να λένε ότι ξέρουν περισσότερα από τους άλλους, ότι ακούν μουσική καλύτερη από τους άλλους, αλλιώς δε νιώθουν ότι έχουν αξία, οι καημένοι. Αυτή η κτητική, ιδιοκτησιακή σχέση με τη μουσική παλαιότερα είχε ακόμα και υλική μορφή: τη συλλογή πολλών και υποτίθεται σπουδαίων και σπάνιων βινυλίων που είχε ο υποτιθέμενος «γνώστης».
Σιγά μην έπαιρνε η αγάπη στα σοβαρά τέτοιες «γνώσεις» – αντίθετα, ακόμα και την εποχή πριν το internet μαζευόμασταν σε σπίτια και ακούγαμε μαζί τα βινύλια του καθενός, τα δανείζαμε ο ένας στον άλλον, φτιάχναμε playlists και τις γράφαμε σε κασέτες ο ένας για τον άλλον – και τα μοιραζόμασταν όλα αυτά για να έχουμε την ίδια πρόσβαση στην ίδια μουσική, για να ανήκει σε όλους μας εξίσου. Και φυσικά, πέρα από το τι κάναμε ως άτομα και παρέες, υπήρχαν συλλογικότητες, αυτοοργανωμένοι χώροι, συναυλίες αλληλεγγύης, κινηματικά συγκροτήματα με αντιεμπορευματική στάση, που συνολικά πρέσβευαν μια αδιαμεσολάβητη, συλλογική και εξισωτική σχέση με τη μουσική, πέρα από και ενάντια στη λογική δισκογραφικών εταιριών, ραδιοφωνικών σταθμών, μουσικών περιοδικών, συναυλιακών χώρων και μαγαζιών, είτε mainstream είτε εναλλακτικών.
Αυτή η αντιεραρχική αντίληψη για τη μουσική έχει ακόμα περισσότερες δυνατότητες στη δική μας εποχή της ψηφιοποίησης, της καθιέρωσης των mp3 αρχείων και των σταθερών και Wi-Fi συνδέσεων στο internet. Υπάρχουν ακόμα ανισότητες βέβαια, αυτό που ονομάζουμε ψηφιακό χάσμα: δεν είναι όλες οι συνδέσεις και όλες οι συσκευές ίδιων δυνατοτήτων και ίδιου κόστους, ούτε έχουμε όλοι την ίδια τεχνογνωσία. Παρόλα αυτά τείνουμε να έχουμε περισσότερες δυνατότητες αδιαμεσολάβητης πρόσβασης στη μουσική από όσες είχαμε πριν την ψηφιοποίηση, πράγμα που ισχύει και για το ραδιόφωνο.
Ακούω κάποιες φορές ανθρώπους να αναπολούν κάποιες παλιές καλές εποχές που το ραδιόφωνο ήταν – πώς να το πούμε τώρα, αγγελικά πλασμένο; Προφανώς και είναι κατανοητή η νοσταλγία σε ανθρώπινο επίπεδο, πρακτικά όμως φοβάμαι πως δεν υπήρξαν τέτοιες εποχές. Σε σημαντικό βαθμό, το ραδιόφωνο ήταν το μέσο με το οποίο η μουσική βιομηχανία προωθούσε τα προϊόντα της στους καταναλωτές της, και τα mainstream και τα εναλλακτικά, γιατί οι δισκογραφικές εταιρίες, είτε μεγαλύτερες είτε μικρότερες, έκαναν παρόμοιες δουλειές. Μας πουλούσαν τη δυνατότητα να ακολουθήσουμε το όποιο μουσικό ρεύμα ήταν της μόδας, να ανήκουμε δηλαδή στο κοπάδι, μας πουλούσαν όμως και τη δυνατότητα να διαφέρουμε από αυτό, αγοράζοντας υποτίθεται ψαγμένη «εναλλακτική» μουσική –εμπορεύματα ήταν και τα μεν και τα δε. Αυτά για να μη μασάμε τα λόγια μας, αναγνωρίζοντας φυσικά ότι στο ραδιόφωνο υπήρχαν σπουδαίες εξαιρέσεις, όπως το Τρίτο Πρόγραμμα της περιόδου του Μάνου Χατζιδάκι, για το οποίο έχουμε μιλήσει σε προηγούμενη εκπομπή.
Στη δική μας εποχή το webradio δίνει τη δυνατότητα ενός πιο συλλογικού και συμμετοχικού ραδιοφώνου, δηλαδή τη δυνατότητα να άρουμε, ή τουλάχιστον να μειώσουμε, την απόσταση μεταξύ παραγωγών και ακροατών, και δυνητικά να γίνουμε όλοι παραγωγοί και ταυτόχρονα ακροατές ο ένας του άλλου, πράγμα που έχει ήδη αρχίσει να συμβαίνει. Και για αυτό η χώρα των θαυμάτων, προφανώς και με μεγάλη χαρά, παραχωρεί ώρες της σε ακροατές για να μοιραστούν τη μουσική που αγαπούν εντός ενός υποστηρικτικού, ασφαλούς και αλληλέγγυου ραδιοφωνικού χώρου. Και δεν χρειάζεται να έχετε καμία δήθεν «γνώση» για τη μουσική, μόνο αγάπη για αυτήν και επιθυμία να τη μοιραστείτε, γιατί μόνο έτσι μπορούμε να διασχίσουμε την έρημο: όλ@ μαζί και κανέν@ μόνο.
Όταν η έρημος στην άλλη άκρη του κόσμου μοιάζει με τη δική μας: άγιος θόρυβος, ακαταμάχητες μελωδίες και η διεθνής μαγεία του αυτοσχεδιασμού από την Καλιφόρνια μέχρι την Αθήνα και από τη Σουηδία μέχρι το Μεξικό – και μαζί, δυο λόγια για το ραδιόφωνο, τη συλλογικότητα και την αγάπη για τη μουσική.
No comments:
Post a Comment